Wat drijft iemand om een misdrijf te plegen en onopgemerkt te blijven?
Auteur: Sander Meyer
Bij Stichting Coldcasezaken worden we vaak geconfronteerd met de vraag: wat drijft iemand ertoe om een misdrijf te plegen, en hoe lukt het diegene om jarenlang onopgemerkt te blijven? Dit is een complexe vraag, want bij cold cases is de dader natuurlijk onbekend, waardoor we geen inzicht hebben in de persoonlijke omstandigheden die hebben geleid tot de afschuwelijke daad. Toch kunnen we, op basis van wetenschappelijke bevindingen en ervaringen van deskundigen, een aantal factoren onderzoeken die een rol kunnen spelen.
Persoonlijkheidsstoornissen en psychopathologie
Een mogelijke verklaring voor het plegen van ernstige misdrijven zoals moord is het bestaan van persoonlijkheidsstoornissen, zoals psychopathie. Deze stoornissen worden gekenmerkt door een gebrek aan empathie en mededogen. Bij veel cold cases vragen we ons af wat er in vredesnaam in de gedachten van de dader omging tijdens het plegen van de misdaad. Hoe kan iemand zoiets verschrikkelijks doen en vervolgens verder leven alsof er niets gebeurd is?
Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat psychopathische daders vaak koel en berekenend te werk gaan. Ze kunnen sociaal functioneel zijn en tegelijkertijd in staat zijn tot gruweldaden. Kijk bijvoorbeeld naar seriemoordenaar Ted Bundy, een charismatische en intelligente man die zelfs een tijdlang werkte bij een hulplijn voor zelfmoordpreventie, terwijl hij ondertussen verantwoordelijk was voor de moord op 30 vrouwen.
Onderzoek naar de hersenactiviteit van deze daders toont aan dat de prefrontale cortex, die verantwoordelijk is voor impulscontrole en moreel oordeel, vaak minder actief is. Dit deel van de hersenen speelt een cruciale rol bij empathie en het reguleren van emoties zoals medelijden. Hierdoor kunnen sommige daders snel en impulsief handelen, zonder de gevolgen volledig te overzien of zich verantwoordelijk te voelen voor hun daden.
De rol van motieven
Omdat we de identiteit van de dader niet kennen bij cold cases, kunnen we slechts speculeren over wat hem of haar heeft gedreven. Wat wel bekend is uit statistieken en onderzoeken naar opgeloste zaken, is dat er bepaalde veelvoorkomende motieven zijn bij geweldsdelicten. Motieven zoals financieel gewin of wraak komen vaak voor, maar bij femicides spelen seksuele motieven en jaloezie een grote rol. In gevallen van moord op vrouwen zijn daders vaak gedreven door gevoelens van bezitsdrang of seksuele frustratie.
In cold cases waar vrouwen het slachtoffer zijn, is het aannemelijk dat seksuele motieven of jaloezie een rol hebben gespeeld, hoewel we dat nooit met zekerheid kunnen zeggen zonder de dader te kennen. Een voorbeeld hiervan is de moord op Imelda Becerro, een zaak waarin men speculeert over de betrokkenheid van iemand uit haar persoonlijke omgeving. Toch blijven deze motieven hypothetisch zolang er geen doorbraak is in de zaak.
Onopgemerkt blijven
Een interessant aspect van veel cold cases is hoe de dader erin slaagt om na de misdaad onopgemerkt te blijven. Het verbergen van sporen, het ontbreken van ooggetuigen, en soms simpelweg geluk kunnen allemaal een rol spelen. Sommige daders hebben kennis van forensische technieken en weten precies hoe ze sporen kunnen uitwissen. Denk aan het elimineren of juist planten van (valse) DNA-sporen of het zorgen voor een goed alibi.
Maar ook sociale camouflage speelt een belangrijke rol. Veel daders leiden een schijnbaar normaal leven, waardoor ze niet opvallen. Ze hebben vaak een gezin, een baan en zijn actief in de gemeenschap. Dit maakt het moeilijker voor de omgeving om verdacht gedrag op te merken. Een goed voorbeeld hiervan is de Amerikaanse seriemoordenaar Gary Ridgway, beter bekend als de Green River Killer. Ondanks dat hij verantwoordelijk was voor de moord op meer dan 49 vrouwen, leidde hij jarenlang een ogenschijnlijk normaal leven. Ridgway had een vaste baan, was meerdere keren getrouwd, en werd door zijn buren en collega's omschreven als een gewone man. Zijn vermogen om maar liefst zestien jaar lang een dubbelleven te leiden zonder dat iemand argwaan kreeg laat zien hoe effectief sociale camouflage kan zijn.
Wat ons als stichting frustreert bij Nederlandse cold cases, is dat mensen in sommige zaken wel iets hebben opgemerkt, maar het niet hebben doorgegeven aan de politie. Het is frustrerend om te bedenken dat kleine details of verdachte gedragingen daardoor niet onderzocht zijn, terwijl ze misschien juist de sleutel hadden kunnen zijn tot het oplossen van een zaak. Juist om die reden vragen wij mensen altijd om te tippen wanneer zij het idee hebben dat ze iets weten. Zelfs als het maar iets kleins lijkt.
De onopgeloste puzzel
Bij cold cases hebben we geen toegang tot het persoonlijke leven van de dader, simpelweg omdat we niet weten wie hij of zij is. We kunnen geen verbanden leggen met een gewelddadige opvoeding of relationele conflicten, zoals soms het geval is bij opgeloste zaken. Wat we wel kunnen doen, is voortbouwen op de wetenschappelijke inzichten en patronen die ons een algemeen beeld geven van wat daders kan drijven.
Maar uiteindelijk blijft elke cold case een puzzel die niet compleet is zonder die ontbrekende stukjes. Elk dossier dat op onze website staat, roept vragen op over de dader: wat dreef hem of haar? Wat zorgde ervoor dat hij of zij zo lang onder de radar bleef? En vooral: wie is het, en waarom heeft niemand zich gemeld met de ontbrekende informatie?
Conclusie
Hoewel de dader bij cold cases in de meeste gevallen onbekend is, kunnen we wel degelijk nadenken over algemene drijfveren zoals psychopathie, seksuele motieven, jaloezie en de kunst van het verbergen. Deze elementen spelen vaak een rol in moordzaken, maar blijven slechts speculatief zolang er geen oplossing is. Ik hoop dat meer onderzoek naar de psychologie van de dader, en nieuwe technieken zoals forensische genealogie, ons in de toekomst zullen helpen om meer cold cases op te lossen.
Vond u dit een interessante blog? Voel u dan vrij om een reactie achter te laten, we stellen dat erg op prijs!
Een warme groet,
Sander Meyer
(Uw emailadres wordt niet door ons opgeslagen of weergegeven bij uw reactie)
Reactie plaatsen
Reacties
Erg interessant wil graag meer van zulke blok ook blok die dieper ingaan op bv een cold case geval.
Hopelijk snel jullie nieuwe blok kan niet wachten.
Hoi Heidi, er komt snel meer aan! Dank je wel en groeten
Heel interessant
Dank je Hannie! Groet, Sander
Interessante blog, duidelijk omschreven. Ik lees graag meer van jullie.
Bedankt Fonnie, mooi zo! More to come soon.
Hoi Sander! Je moet zeker doorgaan met de blogs. Vind het reuze interessant om te lezen! 👍
Bedankt Hillie, dat ga ik dan zeker doen! Groeten, Sander
Interessant om te lezen. Ik blijf volgen.
Top, bedankt voor de reactie
Interessant om te lezen, ik denk ook dat je als echtgenote je niet voor kunt stellen dat je man zoiets zou kunnen doen als moorden. Zeker niet als hij thuis niet gewelddadig is. Blijft heel bijzonder!
Hoi Stephanie, heel apart inderdaad. Bijna niet voor te stellen en eng dat je het eigenlijk nooit zeker lijkt te kunnen weten.
Ik heb in mijn jeugd mijn vriendin verloren. .Was ineens spoorloos verdwenen ..na een jaar gevonden in de sloot ..vlakbij ..dader nooit gevonden. ...later kwam het DNA .dan wil je als moeder toch weten of ze iets kunnen vinden. Er zijn ook 3 broertjes verdronken van haar erg vreemd allemaal ..ik heb het nooit los kunnen laten ..ook al is het al meer dan 50 jaar geleden. Samen met een oude vriend hebben we alles een beetje ip een rijtje gezet en denken we dat weten wie het gedaan heeft .. zodat ik er vrede mee heb. Meestal is het een bekende of iemand heel dichtbij.
Hoi Marjo, wat verschrikkelijk. Heel veel sterkte en bedankt voor je reactie.